In de Buitenlandvaarderskoor bevindt zich het Eerste Burgemeestersraam. Voor elke burgemeester die de stad tussen 1578 en 1757 heeft gekend, werd een gebrandschilderd glasplaatje in het raam geplaatst. Samen met het Tweede Burgemeestersraam in de Snijderskapel vormen deze ramen een ingemetseld archiefstuk van de stad. Ze bieden een uniek inzicht in de geschiedenis van het Amsterdamse stadsbestuur vanaf de Alteratie tot het einde van de achttiende eeuw.

---
## Een visuele tijdlijn van het stadsbestuur
In 1654 kreeg Pieter Jansz de opdracht om het Burgemeestersraam te vervaardigen. Hij maakte het bovenste deel van het raam, waarop twee geharnaste soldaten staan afgebeeld. Een van hen houdt een vaandel vast met het stadswapen, terwijl de ander een staf draagt waaraan een zogenoemde vrijheidshoed hangt. De soldaten leunen op twee wapens: links het oude wapen van Amsterdam, het koggeschip, en rechts het nieuwe wapen, het schild met drie kruizen.

De rest van het raam vormt als het ware een visuele tijdlijn van het Amsterdamse stadsbestuur vanaf de Alteratie in 1578 tot 1657. In chronologische volgorde tonen de glasplaatjes de wapenschilden van de Amsterdamse burgemeesters, met inscripties die hun naam en het jaar waarin zij voor het eerst burgemeester werden vermelden. De eerste reeks glasplaten werd nog vervaardigd door Pieter Jansz, terwijl de latere wapenschilden gedurende een eeuw steeds werden toegevoegd. Toen het raam vol was, werd in de Snijderskapel het Tweede Burgemeestersraam geplaatst.

## Een selecte groep met de macht in handen

Amsterdam werd tot 1816 bestuurd door vier burgemeesters, waarvan één als "regerend burgemeester" diende. Zij hadden de hoogste macht in de stad en bepaalden het beleid op economisch, juridisch en stedelijk niveau. De meeste burgemeesters uit die tijd bekleedden het ambt meerdere keren en bleven ook als oud-burgemeester invloedrijk in een adviesraad. Hun ervaring werd ingezet om de zittende burgemeesters te ondersteunen bij belangrijke besluitvorming.

Naast dat de burgemeestersramen een tijdlijn vormen van het stadsbestuur, laten ze ook het oligarchische karakter ervan zien. Een reeks familiewapens keert gedurende tweeënhalve eeuw steeds terug op het raam, wat aantoont dat de macht in handen was van een zeer selecte groep invloedrijke families. Zij slaagden erin de bestuurlijke macht binnen hun eigen kring te houden.
Gebrandschilderd glas-in-lood ramen in de Oude Kerk

Brandschilderen is een vorm van glaskunst. In de Middeleeuwen werden de ramen van kerken helemaal of deels voorzien van gebrandschilderd glas wat bij elkaar gehouden werd in loden strips. Het licht viel daardoor in allerlei sprankelende kleuren de kerkruimte binnen. Op het hoogtepunt telde de Oude Kerk 25 gebrandschilderde glas-in-loodramen waarvan de meeste dateren uit de zestiende eeuw.

## De Oude Kerk en de koloniale geschiedenis van Nederland

De Oude Kerk groeide door de eeuwen heen uit tot een van de belangrijkste religieuze en maatschappelijke centra van Amsterdam. Het was dan ook een plek waar welgestelde burgers en vooraanstaande families hun macht en status tot uitdrukking brachten. In de katholieke tijd gebeurde dit door het stichten van kapellen en altaren. Na de Alteratie lieten invloedrijke Amsterdammers hun stempel op het gebouw achter door er rijkelijk versierde grafmonumenten te plaatsen en werden machtige burgemeesters gememoreerd in de twee burgemeestersramen.

Meer dan de helft van de burgemeesters die Amsterdam tussen de zestiende en achttiende eeuw bestuurden, was direct betrokken bij de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), de West-Indische Compagnie (WIC) of de Sociëteit van Suriname. De inscripties op gedenkstenen prijzen invloedrijke burgers om hun inzet als bewindvoerders binnen deze instanties of herinneren hen als "zeelhelden."

Met andere woorden, de grafmonumenten en burgemeestersramen tonen aan dat de Oude Kerk niet losstaat van het koloniale verleden van Nederland, maar er juist onlosmakelijk mee verbonden is. Een verantwoordelijke omgang met dit verleden is een plicht, maar ook een zoektocht waarin dialoog centraal staat. Door de grafmonumenten en burgemeestersramen zichtbaar te houden, kan het gesprek over het koloniale verleden en de machtsverhoudingen die daaruit zijn voortgekomen en tot op de dag van vandaag ongelijkheid veroorzaken, worden geopend.

Verschillende kunstenaars, zoals [Iswanto Hartono](https://oa.sharebox.nl/person/8790) en [Ibrahim Mahama](https://oa.sharebox.nl/person/81563), hebben met hun werk een belangrijke bijdrage geleverd aan dit voortdurende gesprek. Ook de [Come Closer gewijd aan Jacob Matroos Beeldsnijder](https://oa.sharebox.nl/collect/2022A-CC2) droeg hieraan bij.

Period	17e eeuw
Location	Noorderzijbeuk
Number of parts	1

Show gallery or Scroll for more